سه طرح بزرگ فناورانه جهاد دانشگاهی بر عهده واحد علم و صنعت
رییس جهاد دانشگاهی واحد علم و صنعت با تأکید بر اینکه این واحد فعالیت‌های خود را بر اساس نیاز صنعت پیش برده است، گفت: سه طرح از میان ۳۱ طرح بزرگ فناورانه جهاد دانشگاهی که قرار است ظرف مدت دو سال انجام شود از جمله "نمک‌زدایی الکترواستاتیکی نفت خام با ظرفیت ۵۰ هزار بشکه در روز "، "سیستم‌رانش واگن یک رام قطار ملی " و " درایو موتورهای قدرت بالا تا ۱۵ مگاوات " بر عهده جهاد دانشگاهی واحد علم و صنعت خواهد بود.
حمید آب‌روشن در گفت‌وگو با ایسنا، ابتدا به ارتباط جهاد دانشگاهی این دانشگاه، به عنوان یک نهاد واسط ، با صنعت اشاره کرد و توضیح داد: جهاد دانشگاهی مأموریت ابتدایی خود را شناسایی نیاز صنعت و ارائه راه‌حل‌های اصولی و دانش‌بنیان پیش روی صنعت تعریف کرده است.
وی با اشاره به اینکه این راه‌حل‌ها در حوزه‌های فنی- مهندسی شامل طراحی و ساخت تجهیزات بر اساس مشخصات فنی مورد نیاز صنعت می‌شود، ادامه داد: این تجهیزات بایستی در نهایت مورد تأیید صنعت قرار گیرند به طوری که صنعت، توسعه فناوری در همان تجهیز را بر اساس پیشرفت تکنولوژی مطالبه کند؛ این مطالبه گری مجموعه گروه‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی را نیز فعال کرده و خدمات صنعتی و دانش بنیان را توسعه می‌دهد. در چنین حالتی می‌توان گفت ارتباط مناسبی بین یک مجموعه دانشگاهی و صنعت شکل گرفته است.
رییس جهاد دانشگاهی واحد علم و صنعت و سرپرست پژوهشکده برق جهاد دانشگاهی خاطرنشان کرد: بر این اساس ویژگی‌های جهاد دانشگاهی علم و صنعت این است که در کنار گروه‌های پژوهشی خود، امکانات ساخت و تولید وخدمات بعد از فروش را نیز فراهم کرده و می‌تواند جایگزین مناسبی برای شرکت‌های خارجی، که صاحب تکنولوژی ونشان تجاری معتبر هستند، باشد.
آب روشن ذیل همین موضوع با بیان اینکه دانشگاه‌های ما عمدتاً دانشگاه‌های نسل اولی هستند و امور آن‌ها مبتنی بر نظام آموزشی طرح ریزی شده دنبال می‌شود، اظهار کرد: این در حالی است که دانشگاه‌های نسل سوم بیشتر بر فناوری و کارآفرینی تأکید دارند و علاقه دارند دانشجو در کنار آموزش ، خلاق، کارآفرین و نوآور نیز باشد. این در حالی است که طی یک دهه گذشته، توجه و رویکرد دانشگاه‌ها نسبت به فناوری و کارآفرینی به تدریج رشد کرده و مراکز رشد و شتاب دهنده‌ها به منظور آشنایی بیشتر دانشجویان (از ابتدای دوره تحصیلی) با این مقوله‌ها ایجاد شده‌اند.
وی تأکید کرد: فناوری و نوآوری که از سوی دانشگاه با این مدل ایجاد و توسعه داده می‌شود می‌تواند برخی از نیازهای جامعه و صنعت را نیز تأمین کند و در این حالت کارنامه دانشگاه‌ها نسبت به گذشته در خصوص ارتباط با جامعه و صنعت، بهبود پیدا خواهد کرد.
رییس جهاد دانشگاهی واحد علم و صنعت با اشاره به اینکه دانشگاه علم و صنعت نیز در چنین مسیری قرار گرفته است، گفت:جهاد دانشگاهی مستقر در این دانشگاه محور اصلی فعالیت خود را بر اساس نیاز صنعت برنامه ریزی کرده و پیش برده است و با داشتن چهار گروه تحقیق وتوسعه (R&D) مطابق با ساختار پژوهشی جهاد دانشگاهی، و شش مرکز خدمات فنی و تخصصی به منظور ساخت و تولید و تجاری‌سازی فناوری، توانسته است نقش مؤثر و مفیدی را در ارتباط با صنعت کشور ایفا کند.
آب روشن تشریح کرد: دانشگاه‌ها با تعریف اکو سیستم جدید شتاب دهنده‌ها می‌توانند ایده دانشجویان را در زمینه‌های طرح شده دریافت کنند، ایده‌های خوب را در مراکز شتاب‌دهنده مورد حمایت قرار دهند و با سرمایه گذاری سرمایه گذاران تبدیل به شرکت‌های فعال کنند. جهاد دانشگاهی علم و صنعت طی چهار دهه اخیر، نیازهای صنعتی را با تعریف طرح‌های پژوهشی داخلی و بعضأ حتی با تعریف قراردادهای پژوهشی کارفرمایی انجام داده و توسعه و تجاری سازی اولیه آن‌ها را از طریق ایجاد مراکز خدمات تخصصی برای صنعت انجام داده است. در نهایت نیز این مراکز را تحت شرکت‌های دانش بنیان جدا می‌کند تا به فعالیت خود در فضای رقابتی ( قیمت ، کیفیت و زمان ارائه خدمات ) ادامه دهند.
طراحی و ساخت سیستم رانش یک رام قطار مترو
رییس جهاد دانشگاهی علم و صنعت در بخشی دیگر از صحبت‌های خود به محورهای اصلی کاری این واحد اشاره کرد و توضیح داد: فعالیت‌های ما در واحد دانشگاه علم و صنعت در حوزه تجهیزات الکترونیک قدرت یا الکترونیک صنعتی (Power Electronic) ، پروژه‌های زیست محیطی و پروژه‌های صنعت نفت و ریلی متمرکز شده است. اگر بخواهیم تقسیم‌بندی را بر اساس صنایع انجام دهیم، تمرکز ما بیشتر در صنعت نفت و گاز ، صنایع معدنی ( فلزی و غیر فلزی ) ، صنایع ریلی و صنایع وابسته به نیرو قرار می‌گیرد.
آب روشن ابتدا به دستاوردهای جدید واحد در محور الکترونیک قدرت پرداخت و تشریح کرد: بعد از موفقیت‌های کسب شده در یو پی اس های صنعتی ( کنورتورهای ولتاژ پایین )، توانستیم موفقیت‌های خوبی در کنورتورهای مدیوم ولتاژ قدرت بالا به دست آوریم. همچنین درایو کنترل دور موتور قدرت بالا ( ۱.۵ مگا وات ) و ولتاژ متوسط ( ۶.۶ کیلوولت ) را برای شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت تهران طراحی کرده و ساخته‌ایم که از بهمن ماه ۱۳۹۶ در حال بهره برداری است.
وی افزود: طرح توسعه فناوری در این حوزه که امسال تعریف کردیم، این است که توان درایو موتورها را بر اساس نیاز صنعت به قدرت ۱۵ مگا وات افزایش دهیم که در این راستا لازم است تکنولوژی وتوپولوژی فنی طرح ارتقا پیدا کند.
رییس جهاد دانشگاهی علم و صنعت گفت: در همین حوزه از کارهای مهم پژوهشی انجام شده در صنعت ریلی، سیستم رانش واگن قطارهای مترو، و طراحی و ساخت نمونه پروتایپ اولیه با پشتیبانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است. بر اساس قرارداد منعقد شده بین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و شرکت متروی تهران، جهاد دانشگاهی مسئولیت طراحی و ساخت سیستم رانش یک رام قطار مترو را بر عهده دارد و در گام بعدی نیز تجاری سازی آن را برای ساخت واگن‌های مترویی انجام خواهد داد.
نقش‌جهاد دانشگاهی در صنعت نفت؛ از حفر چاه تا صادرات
آب روشن با بیان اینکه در حوزه فرآورش نفت خام به روش نمک‌زدایی الکترواستاتیک فعالیت‌های پژوهشی بسیارخوبی انجام داده‌ایم، توضیح داد: نمونه پایلوت این موضوع را با ظرفیت ۲۵ بشکه طراحی کردیم و ساختیم. همچنین قرار است در این حوزه با پشتیبانی و سرمایه‌گذاری وزارت نفت، یکی از شرکت‌های تابعه آن و جهاد دانشگاهی، طراحی و ساخت نمونه کامل با مقیاس صنعتی را انجام دهیم.
وی خاطرنشان کرد: با اجرایی شدن طراحی و ساخت پلنت فرآورش زود هنگام نفت به روش نمک‌زدایی الکترواستاتیکی، با توجه به آن که جهاد دانشگاهی مأموریت حفر ۱۰ حلقه چاه را در منظقه نفتی آزادگان جنوبی بر عهده دارد، می‌تواند با دکل‌های طراحی و ساخته شده دوهزار اسب بخار خود و فرآورش و سبک سازی نفت با پلنت نمک‌زدایی الکترواستاتیکی، نفت سبک شده را به پایانه‌های نفتی از جمله خارک صادر کند.
رییس جهاد دانشگاهی علم و صنعت اضافه کرد: در این فاز درایوهای موتور مدیوم ولتاژ ساخت جهاد دانشگاهی می‌تواند برای انتقال نفت مورد استفاده قرار گیرد.
آب روشن یادآور شد: این نفت در نهایت از طریق بازوهای بارگیری دریایی نفت به کشتی‌های نفتکش بزرگ بارگیری می‌شود. بازوهای بارگیری دریایی نفت در اسکله شماره ۱۰ شرکت پایانه‌های نفتی خارک که طراحی و ساخت آن را جهاد دانشگاهی علم و صنعت بر عهده داشته است، جزو ۱۰ فناوری جهاد دانشگاهی بود که در سال گذشته با حضور معاون اول رییس جمهور رونمایی شد و در حال حاضر مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
وی تأکید کرد: بدین ترتیب جهاد دانشگاهی توانسته است نقش کلیدی خود در صنعت نفت را از مرحله حفر چاه و تولید نفت خام؛ تا مرحله صادرات ایفا کند و ضمن برنامه‌ریزی برای ایفای نقش‌های کلیدی و نیازمند به تکنولوژی های بالا، از ظرفیت داخلی خود برای تحقق این برنامه‌ها کمک بگیرد.
رییس جهاد دانشگاهی علم و صنعت خاطرنشان کرد: جهاد دانشگاهی دانشگاه علم و صنعت در تأمین نیازهای صنعت نفت و صنعت ریلی عملکرد موفقیت‌آمیزی داشته و برنامه‌های توسعه‌ای بزرگی در این حوزه دارد. از ۳۱ طرح بزرگ فناورانه تعریف شده جهاد دانشگاهی که قرار است در مدت دو سال انجام شود ، سه طرح آن بر عهده واحد علم و صنعت خواهد بود.
آب روشن این ۳ طرح را " نمک‌زدایی الکترواستاتیکی نفت خام با ظرفیت ۵۰ هزار بشکه در روز "، "سیستم رانش واگن یک رام قطار ملی " و " درایو موتورهای قدرت بالا تا ۱۵ مگاوات " عنوان کرد.
ضرورت سرمایه‌گذاری ۲۵۰ میلیارد ریالی در پروژه‌های پژوهشی سال جاری
وی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود به وضعیت بودجه‌ای این واحد پرداخت و توضیح داد: با توجه به اینکه نقدینگی مورد نیاز واحد علم و صنعت عمدتاً از محل قراردادهای کارفرمایی تأمین می‌شود و در نظر گرفتن این نکته که در چند سال گذشته با توقف و بروز مشکلات در پروژه‌های کشور مواجه بوده‌ایم، شاهد هستیم که بعضاً کارفرمایان تمایل زیادی به همکاری باشرکت‌های خارجی دارند و حجم مالی قراردادهای کارفرمایی در صنعت رو به کاهش گذاشته و متأسفانه پاسخگوی هزینه‌های ثابت ما نیست.
رییس جهاد دانشگاهی علم و صنعت تصریح کرد: بر اساس امکانات و ظرفیت‌هایی که واحد علم و صنعت ایجاد کرده است، نیاز ما به حداقل درآمد کارفرمایی در حوزه‌های پژوهش و تولید سالانه معادل هزار میلیارد ریال است. در حال حاضر کمتر از نصف این مبلغ را در اختیار داریم.
آب روشن تأکید کرد: بر اساس برنامه‌های پژوهشی و کاربردی تعریف شده باید در سال جاری بتوانیم ۲۵۰ میلیارد ریال در پروژه‌های جدید پژوهشی امسال سرمایه‌گذاری کنیم تا به اهداف اصلی خود در زمان‌بندی برنامه ریزی شده برسیم؛ در غیر این صورت هم کار عقب خواهد افتاد و هم هزینه‌های آن افزایش پیدا می‌کند.
دشواری‌های فعالیت در دوران تحریم
وی در همین زمینه و در رابطه با تأثیر تحریم‌ها بر کاهش میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی، کاهش همکاری با شرکت‌های خارجی و مشکلات خاص ایجاد شده به ویژه در تأمین مواد اولیه، گفت: تحریم از یک جهت فرصت است؛ چرا که رویکرد کارفرمایان داخلی به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده در همکاری مستقیم با شرکت‌های خارجی، تغییر کرده و به همین نسبت شرکت‌ها و مجموعه‌های موفق داخلی جهت همکاری در پروژه‌های فعال مورد اقبال بیشتری قرار می‌گیرند.
رییس جهاد دانشگاهی علم و صنعت افزود: از طرف دیگر همکاری با شرکت‌های خارجی در تأمین قطعات و مواد اولیه به سختی و با ریسک بالا انجام می‌شود. در چنین حالتی بعضاً امور بازرگانی این موارد پیچیده‌تر از کارهای فنی انجام می‌شود که این موضوع از منظر اجرای کار حرفه‌ای آزاردهنده است. همچنین در امور مربوط به صادرات خدمات فنی و مهندسی و فروش تجهیزات به پروژه‌های خارج از ایران، مشکلات ما در مقایسه با شرکت‌های خارجی رقیب بیشتر خواهد بود.
آب روشن در انتها با اشاره به سخنان رهبری درباره جهاد دانشگاهی، گفت: با توجه به شناخت دقیق و کاملی که مقام معظم رهبری از برنامه‌های پژوهشی و کاربردی جهاد دانشگاهی دارد، برنامه‌هایی که می‌تواند در خودکفایی و عدم وابستگی کشور به شرکت‌های خارجی مهم و استراتژیک باشد، مورد توجه ایشان قرار گرفته و در این راستا توصیه‌های مهمی به ویژه به کارفرمایان دولتی برای همکاری با جهاد دانشگاهی داشته‌اند. قطعأ این موضوع می‌تواند پروژه‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی را با سرعت بیشتری به اهداف تعریف شده نزدیک کند.
