دکتر طیبی: جهاد دانشگاهی می تواند نقش بسیار محوری در توسعه فناوری در پیشران های اقتصادی کشور با استفاده از کل ظرفیت ملی به عهده بگیرد.
به گزارش اداره روابط عمومی واحد علم و صنعت به مناسبت چهل و دومین سالگرد تأسیس جهاددانشگاهی، دکتر طیبی رئیس پیشین و مشاور رئیس فعلی جهاددانشگاهی، در گفتگوی صمیمانه با این اداره بیان کردند، جهاد دانشگاهی می تواند نقش بسیار محوری در توسعه فناوری در پیشران های اقتصادی کشور با استفاده از کل ظرفیت ملی به عهده بگیرد.
ایشان در این گفتگو به سوال های مطرح شده اینگونه پاسخ دادند:
1-لطفاً بفرمایید چگونه جهاد دانشگاهی شکل گرفت و شما چگونه وارد جهاد شدین؟
جواب این سوال را از منظر و برداشت خودم پاسخ می دهم. برداشت بسیاری از افراد علاقمند به پیشرفت و توسعه ایران در قبل از انقلاب این بود که به لحاظ توسعه علمی و فناورانه کشور ما و کشورهای مشابه ما به عمد عقب نگه داشته می شدند. یک تحلیل برای این رفتار این بود که غرب بر اثر توسعه علمی و توسعه فناورانه به اقتدار دفاعی و اقتدار اقتصادی رسیده بود و می‌خواست این انحصار را برای خودش حفظ کند. از این جهت علاوه بر وابستگی سیاسی و فرهنگی به دنبال وابستگی علمی و فناورانه هم در کشورهای تحت سلطه بودند. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و دمیده شدن روحیه خودباوری در نسل جوان و به دنبال تشکیل جهاد سازندگی برای رفع محرومیت از روستاها و شهرهای دور افتاده بحث تشکیل نهادی جهت رفع محرومیت های علمی و فناورانه و وابستگی به خارجی ها در دانشگاهها و به قول معروف بچه مسلمان های انقلابی شکل گرفت. اعلام نارضایتی امام از وضعیت دانشگاه های کشور چه به لحاظ اینکه خودشان تولید کنند محصولات علمی نبوده و عمدتاً مصرف کننده تولیدات علمی غرب هستند و همچنین از اینکه دانشگاه ها پایگاه فرماندهی گروهک های ضد انقلاب در کشور شده بودند باعث وقوع انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه ها در سال 1359 گردید و این ایام فرصت مناسبی بود برای تشکیل نهادی که جهاد دانشگاهی نامگذاری گردید و دو مأموریت توسعه فرهنگی و توسعه فناوری جهت رفع وابستگی کشور با استفاده از ظرفیت دانشگاهها به این نهاد واگذار گردید.
البته در مورد اینکه من چگونه وارد جهاد دانشگاهی شدم عرض کنم که در سال ۱۳۵۸ و با تشکیل جهاد سازندگی تعدادی از دانشجویان و فارغ التحصیلان جوان دانشگاه علم و صنعت از جمله آقای مهندس محسن صادقی، مرحوم دکتر میر غفوریان و چند بزرگوار دیگر در سال ۱۳۵۸ و بر اساس همان ایده رفع وابستگی صنایع کشور به کارشناسان و شرکت های خارجی "جهاد سازندگی صنایع" را در دانشگاه علم و صنعت راه اندازی کردند و من هم در همان سال و یا اوائل سال ۱۳۵۹ به علت علاقه، جذب این دفتر شدم.
علت علاقه به جذب هم این بود که در دوران دبیرستان توسط دبیران مومن و انقلابی خود تصویر بسیار خوبی از وابستگی رژیم پهلوی چه به لحاظ سیاسی چه علمی و فناورانه و چه فرهنگی به غرب و به ویژه آمریکا پیدا کرده بودیم و طبیعی بود تشکیل مرکز و یا دفتری تحت عنوان "جهاد سازندگی صنایع" با هدف رفع وابستگی به خارج برای من به عنوان یک دانشجوی جوان بسیار جذاب بود حتی اینکه شروع کار با سیم پیچی موتورهایی باشد که برای تعمیر به خارج فرستاده می‌شدند. همین دفتر با تشکیل جهاد دانشگاهی با نام "جهاد دانشگاه علم و صنعت" به فعالیت پر افتخار خود تا به امروز ادامه داده است و به طور قطع به بزرگترین واحد جهاددانشگاهی در حوزه فنی و مهندسی و تولید پیچیده و پیشرفته ترین فناوریها و تجاری سازی موفق آنها تبدیل شده است.
2-چطور شد که شما رئیس جهاد دانشگاهی علم و صنعت و به تبع آن رئیس جهاددانشگاهی شدین؟
من در سال ۱۳۵۸ از طرف دانشکده برق یک دوره برق‌رسانی شبکه ۲۰ کیلوولت روستایی و شهری را دیده بودم و با وقوع انقلاب فرهنگی و رفتن دانشجویان به اردوهای جهاد سازندگی، سرپرست دانشجویان اعزامی به استان کرمانشاه مستقر در جهاد سازندگی استان درخواست اعزام تیمی از دفتر جهاد سازندگی صنایع ما در دانشگاه علم و صنعت کردن برای راه اندازی بخش برق‌رسانی جهاد سازندگی استان، من و یکی از دوستان که این دوره را دیده بودیم اعلام آمادگی برای رفتن به این ماموریت کردیم و در ابتدای خرداد و یا تیر ۱۳۵۹ به کرمانشاه اعزام و کار خود را در شهرستان کنگاور شروع کردیم. حضور من در جهاد ساز زندگی محکی بسیار جدی بود برای سنجش توان مدیریتی اجرای موفق حدود ۱۱ پروژه بزرگ برق رسانی و چند کار بسیار ارزنده در زمینه ساخت مسجد و حمام به کمک یک مهندس عمران بسیار خوب که خودم شخصاً به تهران آمده و ایشان را از جهاد سازندگی مرکزی به کرمانشاه برده بودم. به علت فوت ناگهانی پدرم در سال ۶۰ از مهر همان سال به تهران مراجعه و در جهاد دانشگاهی علم و صنعت به کار خودم ادامه دادم. فعالیت موفق انجام گرفته در جهاد سازندگی کرمانشاه کم کم من را به سمت کارهای مدیریتی سوق داد.
جهاد دانشگاهی علم و صنعت هم با یک برنامه ریزی بسیار خوب فعالیت های خود را در دو حوزه برق و مکانیک و چند گرایش خاص در این دو زمینه متمرکز کرده بود و با سرعت در مسیر پیشرفت و خدمت‌رسانی قرار گرفته بود. البته با موانع بسیار زیاد داخلی در دانشگاه و خارج آن مواجه بودیم در سال ۱۳۷۶ تصمیم بر این گرفته شد که پس از دوره بسیار طولانی و موفق مدیریت آقای مهندس صادقی و یا حاج محسن خودمان پرچم به دست اینجانب سپرده شود.
ویژگی جهاد دانشگاه علم و صنعت انتخاب درست مسیر و وفاداری مدیران و اعضای این جهاد در ماندن در نهاد، تحمل سختی ها، عدم تغییر مسیر درست انتخاب شده و تولید و ارتقای پیوسته فناوری های جدید در این نهاد می باشد.
در طی دوره مسئولیت اینجانب از سالهای ۱۳۷۶ لغایت ۱۳۸۵ بر اساس ویژگی های گفته شده جهاد دانشگاهی علم و صنعت هم به لحاظ فناوری های تولیدی، روزآمدی فناوری های بدست آمده و حجم قراردادهای صنعتی به بزرگترین واحد جهاد دانشگاهی در حوزه فنی و مهندسی تبدیل شد و بسیار طبیعی بود که در صورت اقدام به تغییر رئیس جهاد دانشگاهی یکی از کاندیداها برای ریاست جهاد دانشگاهی رئیس جهاد دانشگاهی علم و صنعت خواهد بود و این اتفاق افتاد و بنده به عنوان رئیس جهاد دانشگاهی انتخاب شدم.
البته این حقیقت را هم باید بیان کرد که آشنایی رئیس جمهور وقت با جهاد دانشگاه علم و صنعت و توانمندی این واحد که مسئولیت آن با اینجانب بود در این انتخاب موثر بوده است.
3-در این چهار دوره که رییس جهاددانشگاهی بودید اتفاقی که هیچ وقت از ذهن شما پاک نشده چه بود است؟
چند موضوع هستند که به علت تاسف بار بودن آن ها هیچ وقت از یاد ما نمی رود.
مطلب اول این است که در کشور ما متاسفانه منافع جناحی و سیاسی بر مصالح ملی ارجحیت دارد. بخاطر دعواها و جناح بندی های سیاسی، در شورایعالی انقلاب فرهنگی وقت، مصوبه ای برای بیرون رفتن جهاد دانشگاهی از دانشگاهها تصویب شد که آن مصوبه خیلی برای ما سنگین بود، که البته اصلاح گردید.
مطلب دومی که متاسفانه تا به امروز در کشور ما ساری و جاری است عدم درک اهمیت توسعه فناورانه کشور توسط دولت های ما و اینکه مبنای تحقق اقتصاد دانش بنیان توسعه فناوری پیشرفته است. به علت درآمد آسان نفت و درگیری های سیاسی، برنامه ریزی در کشور ما هم حالت روزمرگی پیدا نموده است. بر اساس دیدگاه های سیاسی مختلف مدیریت در کشور ما حالت زیگزاگی پیدا کرده است که هر 8 سال در مملکت همه برنامه های قبلی کنار گذاشته شده و همه چیز با مدیران جدید از صفر شروع می شود، در چنین شرایطی برنامه‌ریزی توسعه فناورانه همانطور که گفتم جزء اولویتهای قرار نگرفته و در نهایت اگر قرار شود پروژه‌های کلانی اجرا شود حتماً با دانش، فناوری و تجهیزات خارجی انجام می شود. در چنین حالتی نهادی که مأموریتش تولید و توسعه فناوریهای مورد نیاز کشور است، جایگاه شایسته خود را نخواهد داشت.
به عنوان یک مهندس مطلع از توانمندیهای فناورانه فرزندان این مملکت است جای خجالت و تاسف است که ما هنوز در زمینه حمل و نقل ریلی، آب شیرین کن ها، ساخت ماشین آلات کشاورزی مدرن، تجهیزات تلفن‌های همراه و مواردی از این دست به خارج وابسته هستیم در حالی که هیچ مشکلی در زمینه تولید فناوری و ساخت داخلی آنها نداریم.
اینها غصه های عمده من و امثال من هستند، البته از دست دادن عزیزانی مثل دکتر میرغفوریان که از سرمایه های ملی کشور بودند برای همه ما تأسف بار بوده و هست.
4-جهاد دانشگاهی چه نقشی در زمینه حل مشکلات کلان فناورانه کشور می‌تواند ایفا نماید؟
ما باید اول باور کنیم توان حل مشکلات کلان خود را داریم و سپس برنامه‌ریزی برای حل آنها با اتکا به توان ملی نماییم، اگر این کار قرار است اتفاق بیفتد باید پیشرفت و تحقق اقتصاد دانش بنیان به مسئله اول کشور تبدیل شده و سایر مسائل ذیل این هدف و در راستای تحقق آن حل و فصل شوند. البته این به معنای کنار گذاشتن روحیه انقلابی ما نیست بلکه ساخت جامعه اسلامی و الگو که سعادت دنیوی و اخروی مردم را تامین کند و الگو برای سایر ملل از همه جوانب به ویژه رعایت عدالت و اخلاق باشد وظیفه انقلابی ما در این مقطع تاریخی می شود.
در عصر حاضر که علم و فناوری با سرعتی باور نکردنی رو به پیشرفت است جهاد دانشگاهی می تواند نقش بسیار محوری در توسعه فناوری در پیشران های اقتصادی کشور با استفاده از کل ظرفیت ملی به عهده بگیرد.
تمرکز در سالهای اخیر بیشتر در زمینه توسعه فناوری در زنجیره های تامین صنایع بزرگ کشور در حوزه‌های مختلف فنی و مهندسی، کشاورزی و پزشکی بوده است و بر دانش بنیان کردن خود این صنایع کمتر وقت گذاشته ایم. جهاد دانشگاهی در تحقق چنین هدف بزرگی می‌تواند نقش های بی نظیری در دانش بنیان شدن اقتصاد کشور ایفا نماید.
5-دیدگاه شما در ارتباط با رئیس جدید چیست و چه آینده ای را برای جهاد متصور هستید؟
با توجه به مدت کوتاه مسئولیت آقای دکتر فیروز آبادی و جلسات مختلفی که به صورت انفرادی و جمعی با ایشان داشته ام، دیدگاه های ما بسیار به هم نزدیک است. ما از سمت خودمان در جهاددانشگاهی همه راه های لازم، همه تلاش های لازم، همه برنامه‌ریزی‌های لازم در خدمتگزاری خودمان در خدمت به پیشرفت و توسعه کشور را انجام داده ایم. توانمندیهای بسیار خوبی بر اثر اجرای موارد ذکر شده در جهاد دانشگاهی ایجاد شده است ولی آن طور که ضروری است این توانمندی‌ها در حل مشکلات کشور به کار گرفته نشده است، ضمن اینکه توان اجرای فعالیت های بسیار بزرگتری را داریم.
ما اعتقاد داریم که باید مأموریت های بسیار کلان در خدمت به توسعه و پیشرفت کشور به جهاد دانشگاهی واگذار شود.
مبنای دیدار ما در سال ۱۳۹۳ با مقام معظم رهبری و درخواست ما از معظم الله دقیقاً واگذاری مأموریت های کلان به این نهاد در برنامه پیشرفت کشور بوده است. رهبری انقلاب نیز به صراحت فرمودند که شما نقش خودتان را در اجرای نقشه جامع علمی مشخص کنید و با دولت نیز مذاکره کنید این ماموریت ها به شما واگذار شود.
متأسفانه علی رغم پیگیری‌های بسیار زیاد، این مصوبه توسط دولت‌های ما اجرائی نگردید، البته اجرای بخش بسیار کوچکی از این مصوبه توسط مجلس محترم شورای اسلامی در برنامه ششم با کمک معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور منجر به بحث طراحی و ساخت قطار ملی مترو گردید که می‌تواند نیاز کامل کشور را به ساخت واگن های مترو در داخل حل نماید.
آقای دکتر فیروزآبادی همانطور که در بازدید رئیس محترم جمهور جناب آیت الله رئیسی از پژوهشگاه رویان و در دیدار با محققان و مدیران جهاد دانشگاهی بیان نمودند، برای واگذاری این مأموریت های کلان توسط دولت به جهاد دانشگاهی در برنامه پیشرفت باید تمام انرژی خود را بگذارند و همه باید کمک کنیم این مأموریتها به صورت موفق انجام شوند.
۶- با توجه به حضور طولانی شما در پست‌های مختلف مدیریتی جهاد دانشگاهی چه توصیه ای برای همکارانی که در جهاد فعالیت می کنند دارید؟
جهاد دانشگاهی یک نهاد خودجوش انقلاب اسلامی است که هم بسیار به موقع تأسیس شد و هدفش را هم کاملاً درست و مطابق با نیاز و ضرورت کشور انتخاب نمود، حامی اصلی آن هم امام و به ویژه مقام معظم رهبری به خاطر اهداف متعالی نهاد بوده اند. الان هم می بینیم که ایشان به صورت پیوسته و مداوم در طول مدت رهبری خود از پیشرفت دانش بنیان فرهنگ بنیان و تحقق اقتصاد دانش بنیان کشور حمایت کرده اند، ولی دولت‌های ما همانگونه که در سوال های قبلی توضیح دادم اینگونه نبوده اند.
موارد ذیل در موفقیت این نهاد موثر بوده است:
الف-ایمان بنیانگذاران و نیروهای تشکیل دهنده واحدهای جهاد دانشگاهی به اهداف نهاد و ماندن و مداومت به تحقق آنها
ب-ترجیح حفظ نهاد و اهداف آن به حفظ خود، بسیاری از همکاران فعلی و بازنشسته می توانستند به سایر سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و موسسات آموزشی رفته و هم حقوق خود بگیرند و هم پست های بسیار خوب داشته باشند ولی ادامه فعالیت را در نهاد با همه سختی های آن پذیرفتند
پ-خسته نشدن در برابر موانع، ناملایمتی‌ها و بقول رهبری انقلاب خسته نشدن از خوردن به درب های بسته
ت- با هدف کار کردن و پیوسته هدف متعالی روبه‌جلو داشتن
ث-جهادی و خستگی ناپذیر کار کردن و کارمندی کار نکردن
البته مواردی که بیان شد اصلا به این معنی نیست که ما چه در جهاد علم و صنعت و چه در دفتر مرکزی و برای کلیه واحدهای جهاد دانشگاهی حدی از درآمد مناسب و استانداردی از یک زندگی خوب را قبول نداشته باشیم، اتفاقاً اصرار داشتیم که در روشی که پیش می رویم هم سعادت دنیا و رفاه آن و هم سعادت آخرت وجود دارد، یقین هم دارم با ادامه این روحیه شاهد موفقیت های بیشتر و به صورت طبیعی شاهد داشتن وضعیت بهتر مادی و معنوی برای همکاران خواهیم بود
